Ga naar de inhoud

Panamarenko

Kunstenaar, ingenieur, fysicus, uitvinder en visionair

Panamarenko, de artiestennaam van Henri Van Herwegen (Antwerpen, 5 februari 1940 – Brakel, 14 december 2019)
was een Belgisch beeldhouwer. Hij wordt beschouwd als één van de voornaamste Belgische beeldhouwers uit de tweede helft van de 20e eeuw. Hij maakte veel assemblages die met vliegen te maken hebben.

Panamarenko is een pseudoniem en een samentrekking van “Pan American Airlines and Company”. Er was echter ook een Russische
oud-generaal, politicus-ambassadeur in de Koude Oorlog met de naam Panamarenko. De kunstenaar Henri Van Herwegen hoorde deze naam op de radio.

Leven en Werk

De vader van Henri Van Herwegen was elektro-ingenieur, lid van een communistisch gezinde familie. Een van hen was zelfs leider van de Belgische communisten en kwam in de oorlog om door een V-1 (vliegende bom). Zijn grootvader was architect.
Zo geraakte hij van jongs af aan vertrouwd met techniek en ruimtelijke constructies. Van 1955 tot 1960 studeerde hij aan de Antwerpse Academie en in 1963 gaf hij daar ook zijn eerste solo tentoonstelling.
Vanaf 1965 begon hij, samen met Yoshio Nakajima, Hugo Heyrman, Wout Vercammen en Bernd Lohaus met het organiseren van happenings in de publieke ruimte.
Voor 1968 leunde hij aan bij de popart, maar hij raakte al gauw in de ban van het vliegtuig en vliegen op eigen kracht. Aldus ontstonden, sinds 1970, zijn schaalmodellen van talrijke imaginaire voertuigen, vliegtuigen, ballonnen of helikopters in alle mogelijke origineel-verrassende vormen.
Het zijn evenveel varianten op de droom van het vliegen van de mythologische figuur Icarus. Of deze tuigen echt kunnen vliegen is deel van het mysterie en de aantrekkingskracht.

In de periode 1969-1971 bouwde hij de zeppelin ˈThe Aeromodellerˈ, en in 1990 de eerste ˈArchaeopterixˈ (een intelligente kip) naar het model van een prehistorische vogel. In 1996 presenteerde hij de duikboot ˈPahama Novaya Zemblayaˈ. Intussen is hij ook internationaal doorgebroken en organiseerde hij eenmanstentoonstellingen in Londen, Bazel (in 2000) en in New York (2001). In 2003 werd zijn beeld ˈPepto Bismoˈ in Antwerpen op het Sint-Jansplein ingehuldigd. Conservator Jan Hoet besteedde bijzondere aandacht aan deze kunstenaar, in het Gentse SMAK-museum.

In 2002 opende Panamarenko in Borgerhout (Antwerpen) zijn nieuwe atelier, de Antwerpse Luchtschipbouw. In 2005, bij de opening van een grote overzichtstentoonstelling van zijn werk in Brussel, kondigde Panamarenko aan zich als actief kunstenaar terug te trekken. Panamarenko trouwde op 18 oktober 2003 met Eveline Hoorens, die aan het hoofd staat van koffiebranderij Hoorens en verhuisde naar Sint-Maria-Oudenhove. De koffiebranderij bracht een Panamarenko-koffiemélange, de Panamajumbo op de markt.

Panamarenko sukkelde de laatste jaren van zijn leven met zijn gezondheid en overleed uiteindelijk op
14 december 2019 in Brakel. Toch maakte hij in 2013 nog een laatste beeld op aandringen van zijn vrouw Evelyne, die sociaal geëngageerd was en een Kiwanis Aalst initiatief steunde.
Na lang nadenken creëerde hij “Panamarenko in Wonderland”  waarbij hij elementen uit zijn atelier in de Seefhoek gebruikte ( uurwerk radertjes en plaatjes) om het beeld te maken; het thema tijd en vooral het het besef dat hem niet zoveel tijd meer gegund was bracht hem bij het sprookje “Alice in Wonderland”.